نگاهی به زلزله های مهم ایران

در کنار جنگها و مسائلی که بشر مسبب ایجاد آنهاست، بلایای طبیعی همیشه جزو وقایعی هستند که بیشترین تعداد قربانیان و بالاترین میزان خسارات مالی و روانی را به وجود می‌‌آوردند. آنچه در بم اتفاق افتاد، زلزله ای با بزرگی حدود 5/6 ریشتر بود که کل شهر را با خاک یکسان کرد. آنچه در میزان خسارات یک زلزله مهم است، به جز بزرگی آن، نوع معماری و ساخت بناها و نیز زمان وقوع زمین لرزه است. امروز تصمیم گرفتیم برای شما ده زمین لرزه مرگبار ایران را که در 100 سال گذشته اتفاق افتاده اند، فهرست کنیم(مسلماً پس از مشخص شدن وضعیت زلزله بم، این زمین لرزه در جایگلاه اول یا دوم قرار خواهد گرفت). عجیب است که با این همه زلزله و مرگ و میر هنوز کشور ما اقدامات اساسی برای ایمن سازی ساختمانها را به صورت جدی مورد توجه قرار نداده است!

1) تا پیش از زلزله بم که هنوز نمی توان درباره آن اظهار نظر کرد، مرگبارترین زمین لرزه ای که در کشور ما به وقوع پیوسته، مربوط است به خرداد ماه 1369 در زنجان و گیلان، برای بسیاری هنوز خاطره تلخ درگذشت 40000 تا 50000 نفر از ساکنان مناطق شمال و شمال غرب کشور تازه است. علاوه بر آن، تعداد بیشمار دیگری نیز زخمی و بی خانمان شدند و شمار زیادی از چهارپایان اهلی روستاییان این منطقه نیز از بین رفتند. این آمار در جایگاه خود تأسف بار و ناراحت کننده هستند، اما نگاهی به آنها، وحشت آنچه در آینده ممکن است پیش بیاید را دوچندان می کند. حتی تصور چنین زمین لرزه هایی در شهرهای بزرگ ایران، بخصوص تهران و دیگر مراکز بزرگ استانها بیش از اندازه وحشتناک است!

2) زلزله طبس در شهریور ماه 1357 خسارات مالی و جانی فراوانی برجای گذاشت. در این زلزله حدود 25000 نفر جان باختند و حدود همین تعداد زخمی و بی خانمان شدند.

3) زلزله 3/7 ریشتری دشت بیاض در شهریور ماه 1347 به قدری گسترده بود که برآورد تلفات ناشی از آن مقداری تقریبی در حدود 12000 تا 20000 بوده است و مقدار دقیقی برای آن ارائه نشده است.

4) در مقام چهارم زمین لرزه بوئین زهرا قراردارد که به لحاظ میزان خسارات مالی در مقیاسی بسیار وسیع از موارد قبل به وقوع پیوسته است. در شهریور 1341 ، یک زلزله 3/7 ریشتری این منطقه را تقریباً با خاک یکسان کرد و جان 12230 نفر را گرفت.

5) یک زلزله 1/7 ریشتری تعطیلات نوروزی مردم قیر کرزین را در فروردین 1351 به عزا تبدیل کرد و آنها را در سوگ 5100 نفر از همشهریانشان نشاند.

6) در شمال غرب ایران، شهرهای مرزی با روسیه 5000 نفر از ساکنان خود را در آذر 1355 بر اثر یک زلزله 3/7 ریشتری از دست دادند.

7) زلزله 2/8 ریشتری مکران در آذر سال 1324 باعث جان باختن حدود 4000 نفر از ساکنان آن مناطق در بلوچستان شد. اگر چه این زلزله به لحاظ بزرگی، در ایران بی سابقه بوده است، اما به دلیل کم تراکم بودن منطقه خسارات جانی گسترده در پی نداشته است.

8) تقریباً 3300 نفر از ساکنان شهر درگز در شمال خراسان و روستاهای اطراف آن بر اثر زلزله 4/7 ریشتری در اردیبهشت 1308 جان باختند.

9) شهر گلباف در خرداد سال 1360 توسط زمین لرزه ای به بزرگی 9/6 ریشتر به لرزه درآمد و براثر آن حدود 3000 نفر جان خود را از دست دادند.

10)زلزله اردیبهشت ماه 1309 در سلماس با بزرگی 2/7 ریشتر که در رده ده زمین لرزه مرگبار ایران قرار دارد، جان 2500 نفر را گرفت.